1-Lafzî
irab: irabın açıktan olduğu durumlardır. Yani irab işareti
açıkça telaffuz edilir, yazılır veya görülür. Bütün
normal isimlerde irab lafzî olur. Lafzî irab almış bir kelime
için lafzen merfu, lafzen mansub veya lafzen mecrur ifadeleri kullanılır.
2-
Mahallî irab: Cümle içerisindeki konumu ne
olursa olsun son harekesi değişmeyen (mebni) kelimeler, diğer bir ifade ile
başındaki amilin etkisi, açıkça gözükmeyen kelimelerin irabı için kullanılan
bir ifadedir. Bu kelimelerin cümledeki konumları ne olursa olsun (özne, nesne
vs.) son hareke şekilleri değişmez. İşte bu kelimeler için, cümle içerisinde
almış oldukları irab durumlarına göre “mahallen
merfû”, “mahallen mansûb”,
“mahallen mecrûr” ifadeleri
kullanılır.
Mahallî
irab, başta mebni kelimeler ve değişik durumlardaki cümleler ve cümlemsi
yapılar için kullanılır.
2-Takdirî İrab: Bazı kelimelerde, telaffuzun zorluğu gibi bir nedenden dolayı irab
işareti açıkça görülmez veya telaffuz edilmez. Bundan dolayı irab işareti
“takdir” edilir, yani öylece var sayılır. Takdirî
irab, Nâkıs isimlerde, Maksûr isimlerde ve Mütekellim (ben şahsı) için olan ي (bitişik zamiri) ile isim tamlaması yapan, yani bu zamire muzaf olan
isimlerde görülür.
Değerlendirme
Soruları:
1- Aşağıdaki
ifadelerden hangisi yanlıştır.
a-
Cümle
içerisinde hiçbir şekilde son harekesi/yapısı değişmeye kelimelere mebni denir.
b-
Muzari
fiillerin tamamı mebnidir.
c-
Ref irab
işareti hem isimlerde hem de fiillerde bulunur.
d-
Cer
işareti sadece isimlerde bulunur.
2- Aşağıdaki ifadelerden hangisi
doğrudur.
a-
Başında
nasbeden edat bulunan mazi fiiller mansub olur.
b-
Muzari
fiillerin cemi müennes nunu bitişmiş olan kipleri murebdir.
c-
Ref
işareti almış olan isim “lafzen merfu” diye nitelenir.
d-
Bazı
isimler irab işareti almaz.
3- İsimlerde irab konusuyla ilgili
olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez.
a-
Bütün
isimler mureb sayılmaz.
b-
Bazı
isimlerin irabı harf ile olur.
c-
Nakıs
isimlerin irabı ref ve cer durumları takdiri olur.
d-
İsmin
yapısı ne olursa olsun irabı lafzî olur.
4- الصَّلاَةُ
عِباَدَةٌ يَتَقَرَّبُ بِـهاَ الْـمُسْلِمُ إلى اللهِ، و هِيَ أساَسُ الدِّينِ، İfadesi için aşağıdakilerden hangisi
doğru olur:
a-
Bütün
irab şekilleri (lafzî, mahallî ve takdirî) vardır.
b-
Sadece takdirî
irab şekli vardır.
c-
Sadece
mahallî irab şekli vardır.
d-
Sadece
lafzî ve mahallî irab şekli vardır.
5- فَرَضَ اللهُ
الصَّلاَةَ عَلَى الْـمُسْلِمِينَ cümlesinde
altı çizili kelimenin irabı:
a- Lafzen mansub, nasb işareti
fethadır.
b- Lafzen mecrur, cer işareti kesredir.
b- Lafzen mecrur, cer işareti kesredir.
c- Lafzen mecrur, cer işareti
“ye”dir.
d- Mahallen mansubdur, çünkü mebnidir.
d- Mahallen mansubdur, çünkü mebnidir.
6- Aşağıdaki kelime gruplarından
hangisinin tamamı mebnidir:
a- هُوَ ، هَذاَ ، كَتَبَ ، الَّذاَنِ
b- هُوَ ، هَذاَ ، يَكْتُبُ ، الَّذاَنِ
c- هِيَ ، هَذاَ ، كَتَبَ ، الَّذي b- هُوَ ، هَذاَ ، يَكْتُبُ ، الَّذاَنِ
d- هُماَ ، هَذاَ ، يَكْتُبُونَ ، الَّتي
7- Aşağıdaki fiillerden hangisi
mebnidir:
a- لَمْ يَكْتُبْ
b- لَنْ يَكْتُبَ
c- يَكْتُبْنَ b- لَنْ يَكْتُبَ
d-
لاَ أَكْتُبُ
8- Aşağıdaki kelimelerden hangilerinin tamamı âmil (kendinden sonraki kelimeyi etkileyen) değildir:
a- لَمْ ، لَنْ ، في
b-
لاَ ، لَمْ ، هَلْ
c- أنْ ، إنَّ ، كاَنَ
d- هَلْ ، لاَ ، أمْ
d- هَلْ ، لاَ ، أمْ
9- Aşağıdaki ifadelerden hangisi
yanlıştır.
a- Normal isimlerin tamamı lafzî irab
alırlar.
b- Mebni kelimelerin bazıları takdiri irab olur.
c- “vâv” harfi fetha yerine irab işareti olur.
d- “ye” harfi fetha veya kesre yerine irab işareti olur.
b- Mebni kelimelerin bazıları takdiri irab olur.
c- “vâv” harfi fetha yerine irab işareti olur.
d- “ye” harfi fetha veya kesre yerine irab işareti olur.
10- Aşağıdaki hangi irab isimleriyle
irab işaretlerinin eşleştirmeleri doğrudur:
a- Ref işaret: “vav” - “elif” – “ye”
b- Nasb işaret: “elif” – “ye” – “fetha” “kesre”
b- Nasb işaret: “elif” – “ye” – “fetha” “kesre”
c- Cer işareti: “ye” – “fetha” - “vav”
d- Cezm işareti: “harekenin hazfi” – “nun harfinin varlığı”
d- Cezm işareti: “harekenin hazfi” – “nun harfinin varlığı”
1 yorum:
Hocam bunların cevapları yok mu???
Yorum Gönder