Sıfat-ı
Müşebbehe الصِّفَةُ الـمُشَبَّهَةُ
Tanımı:
Sıfat-ı
Müşebbehe, sülâsi lâzım fiillerden türetilmiş ism-i fâil veya ism-i mef’ûl
anlamını taşıyan sıfat demektir. Nitelediği nesnedeki anlamın kalıcı (değişken
olmayan) bir özellik olduğunu gösterir. Yani sıfat-I müşebbehenin ifade ettiği
anlam nitelenen nesneden hemen ayrılma özelliğinde değildir.
Sıfat-ı
müşebbehe olan sıfatlar genelde sülâsi lâzım fiillerden elde edilen
sıfatlardır. Bazı müteaddi fiillerin de sıfat-ı müşebbehe kalıpları vardır.
Örnek:
Fiil
|
|||
Anlamı
|
Sıfat-ı müşebbehe
|
Muzari
|
Mazi
|
Uzak
|
بَعِيدٌ
|
يَبْعُدُ
|
بَعُدَ
|
Güzel
|
حَسَنٌ
|
يَحْسُنُ
|
حَسُنَ
|
Öldürülen
|
قَتِيلٌ
|
يَقْتُلُ
|
قَتَلَ
|
Sıfat-ı müşebbeheler bazen ism-i fâil anlamında, bazen de
ism-i mef’ûl anlamında olurlar: Örnek:
Fiil
|
||||
Anlamı
|
Sıfat-ı müşebbehe
|
Muzari
|
Mazi
|
|
İsm-i mef’ûl anlamında
|
Öldürülen
|
قَتِيلٌ
|
يَقْتُلُ
|
قَتَلَ
|
İsm-i fâil anlamında
|
Cahil, bilgisiz
|
جَهِيلٌ
|
يَجْهَلُ
|
جَهِلَ
|
İsm-i fâil anlamında
|
Zalim, haksız
|
ظَلُومٌ
|
يَظْلِمُ
|
ظَلَمَ
|
Sıfat-ı Müşebbehenin Özellikleri ve Kalıpları
1-
Kalıcı/değişken olmayan bir sıfat
olduğu için zamanla ilintili değildir, yani zaman anlamı içermez.
Bu iş zordur
|
هذا الْعمَلُ صَعْبٌ
|
2- Renk, kusur, süs veya güzellik gibi özellikler anlamında olan
kelimelerin sıfat-I müşebbeheleri kıyasî olarak, (أفْعَلُ) kalıbında;
bunun müennes şekli ise (فَعْلاَء) kalıbında olur.
· Bu tür sıfat-ı müşebbeheler anlam
bakımından üç gruba ayrılır:
a) Renk bildiren sıfat-ı müşebbeheler:
Anlamı
|
Müennes
|
Müzekker
|
فَعْلاَءُ
|
أفْعَلُ
|
|
Sarı
|
صَفْرَاءُ
|
أصْفَرُ
|
Beyaz
|
بَيضَاءُ
|
أَبْيَضُ
|
Kırmızı
|
حَمرَاءُ
|
أحْمَرُ
|
Siyah
|
سَوْداءُ
|
أسْوَدُ
|
b) Kusur ifade eden sıfat-ı müşebbeheler:
Anlamı
|
Müennes
|
Müzekker
|
فَعْلاَءُ
|
أفْعَلُ
|
|
·
Ahmak
|
·
حَمْقَاءُ
|
·
أَحْمَقُ
|
·
Dilsiz
|
·
بَكْمَاءُ
|
·
أَبْكَمُ
|
·
Kör
|
·
عَمْيَاءُ
|
·
أَعْمَى
|
·
Topal
|
·
عَرْجَاءُ
|
·
أَعْرَجُ
|
c) Süs ifade sıfat-ı müşebbeheler:
Anlamı
|
Müennes
|
Müzekker
|
فَعْلاَءُ
|
أفْعَلُ
|
|
·
Siyah
gözlü
|
·
حَوْرَاءُ
|
·
أَحْوَرُ
|
·
Sürmeli
gözlü
|
·
كَحْلاَءُ
|
·
أَكْحَلُ
|
·
İri
gözlü
|
·
نَجْلاَءُ
|
·
أَنْجَلُ
|
·
Ela
gözlü
|
·
شَهْلاءُ
|
·
أَشْهَلُ
|
(أَفْعَلُ)
kalıbında
olan sıfat-ı mişebbehenin çekim tablosu: Örnek
sıfat-ı müşebbehe أَصْفَرُ = Sarı
Cemi (çoğul)
|
Tesniye (ikil)
|
Müfret (tekil)
|
|
صُفْرٌ
|
أصْفَرَانِ
|
أصْفَرُ
|
Müzekker
(eril)
|
صُفْرٌ
|
صَفْرَاوَانِ
|
صَفْرَاءُ
|
Müennes
(dişil)
|
Sülâsi
fiillerden türetilip ek almamış sıfat-ı müşebbehelerin değişik vezinleri
aşağıdaki tabloda gösterilmiştir:
Anlamı
|
Sıfat-ı
Müşebbehe
|
Kalıbı
(vezni)
|
Türetildiği
Fiil
|
Sevinçli
|
فَرِحٌ
|
فَعِلٌ
|
فَرِحَ
|
Zayıf
|
ضَعِيفٌ
|
فَعِيلٌ
|
ضَعُفَ
|
Kat kat
|
ضِعْفٌ
|
فِعْلٌ
|
ضَعُفَ
|
Övünen
|
فَخُورٌ
|
فَعُولٌ
|
فَخَرَ
|
İri yarı
|
ضَخْمٌ
|
فَعْل
|
ضَخُمَ
|
Güzel
|
حَسَنٌ
|
فَعَلٌ
|
حَسُنَ
|
Açık, Anlaşılır
|
بَيِّنٌ
|
فَيْعِلٌ
|
بَانَ
|
Korkak
|
جَبَانٌ
|
فَعَالٌ
|
جَبُنَ
|
Pis
|
نَجِسَةٌ
|
فَعِلَة
|
نَجُسَ
|
ÖZET:
SIFAT-I
MÜŞEBBEHE
•
Bir vasfın, özelliğin niteliğin
geçici değil, sürekli olduğunu gösteren türemiş isimlere denir. Örneğin (كَرِيمٌ) kelimesindeki “cömertlik” anlamı süreklilik arz eden bir
vasıftır.
•
Sıfat-ı müşebbehelerin değişik
vezinleri bulunmaktadır. Bunlardan,
a) (أَفْعَلُ) vezninde
olup renk, kusur veya süse delalet edenlr. Bu kalıpta olanların müennesi فَعْلاَءُ şeklindedir. (أَحْمَرُ) müennesi,
(حَمْرَاء) gibi.
b) (فَعْلاَنُ)
vezninde olup bir hususun/özelliğin varlığına veya yokluğuna delalet edenler.
Bunların müennesi فَعْلَى şeklinde
olur. جَوْعَان) = aç) ,
رَيَّان) = suya
kanmış), شَبْعَان) = tok) جَوْعَى)
, رَيَّى , (شَبْعَى gibi.
c) فَعِلٌ vezninde olup üzüntü, acı veya sevinç
ifade edenler. Bunların müennesi فَعِلَةٌ kalıbında
olur.
d) Bunların dışında genellikle beşinci babdan gelen ve çok
çeşitli vezinlerde bulunan sıfat-ı müşebbeheler vardır.
DEĞERLENDİRME SORULARI
1. كَرُمَ زَيْدٌ cümlesinde altı çizili kelimenin sıfat-ı
müşebbehe karşılığı hangi seçenekte doğru şekilde verilmiştir?
a)
كَارِمٌ b)كَرَمٌ c) كَرَامَةٌ d)إكْرَامٌ e)كَرِيمٌ 2. عَطْشَان kelimesinin cemi müzekker karşılığı aşağıdaki seçeneklerden hangisidir?
a) عِطَاشٌ b)عَطِشَ c)عَطِشٌ d)أعْطَشَ e)عَطَشٌ
3 yorum:
Allah razı olsun istifade ettik.
Allah razı olsun
Goyo casino | GoyangFC
Casino and 암호화폐란 gaming is one 토토꽁머니 of the most popular and 1xbet우회주소 popular casino gambling 10bet destinations in 배팅사이트 the United States. Goyo Casino is the first casino to make
Yorum Gönder